Türkiye’nin Gönlünde Taht Kuran ‘Al Fadimem’ Türküsünün Perde Arkası Aralandı
Afyonkarahisar’ın zengin kültürel mirasının önemli bir parçası olan ve nesilden nesile aktarılan efsanevi Al Fadimem türküsünün ardındaki hüzünlü aşk hikayesi, yapılan titiz bir araştırmayla gün yüzüne çıkarıldı. Yıllardır dillerden düşmeyen bu eserin gerçek kahramanları ve yaşanmışlıkları, teknolojihane.com.tr farkıyla ilk kez bu kadar detaylı bir şekilde aydınlatılıyor.
TÜBİTAK Destekli Proje, Türkülerin Kayıp Belleğini Canlandırdı
Türk Dili ve Edebiyatı alanında TÜBİTAK 2204 – A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nden 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir, tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında dikkat çekici bir projeye imza attı. “Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği” adını taşıyan bu çalışma, halk müziğimizin en değerli yapıtlarından biri olan Al Fadimem türküsünün kökenlerini ve ilk sözlerini, birinci elden kaynaklarla belgelemeyi amaçladı.
Halk Kültüründe Söz ve Anlam Değişimleri Mercek Altında
Araştırmanın temel hedeflerinden biri, halk kültürünün yaşayan taşıyıcıları olan türkülerde zamanla meydana gelen söz ve anlam kaymalarını gözler önüne sermekti. Bu doğrultuda, türkünün merkezinde yer alan Efe Kadir ve Fadime Bostan ile aynı döneme tanıklık etmiş akrabalar ve köylülerle yapılan derinlemesine mülakatlar, projenin omurgasını oluşturdu.
Efe Kadir ve Fadime’nin Kader Birliği: Sevdanın Türküye Dönüşümü
Elde edilen bilgilere göre, genç ve sevda dolu Efe Kadir, yetim ve ekonomik zorluklar içinde olması sebebiyle Fadime ile evlenmek için gerekli maddi imkanlara sahip değildi. Bu durum üzerine, sevdiği kadını kendi yanına almak için Fadime’yi kaçırma kararı aldı. Fadime de gönül rızasıyla bu maceraya atıldı. Ancak dönemin koşulları gereği, Fadime’nin resmi kayıtlarda yaşı küçük görünüyordu. Ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir tutuklanarak cezaevine gönderildi. Fadime ise ailesi tarafından başka biriyle evlendirildi. Bu acı dolu ayrılık, Efe Kadir’in hapishanedeki günlerinde yazdığı ve dillendirdiği türkülerle ölümsüzleşti. İşte o unutulmaz ezgulardan biri de günümüze ulaşan Al Fadimem türküsüdür.
40 Yıllık Ses Kaydı, Kayıp Sözleri Gün Yüzüne Çıkardı
Projenin en çarpıcı bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden yapılmış 40 yıllık bir ses kaydının ortaya çıkarılması oldu. 1985 yılında Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin talebi üzerine kaydedilen bu nadide bantta, Efe Kadir’in türkünün dört kıtasını bizzat seslendirdiği tespit edildi. Ali Kalkan, Veli Kilci ve diğer aile üyeleri tarafından özenle saklanan bu kayıt, türkünün ilk ve orijinal sözlerine ulaşmada paha biçilmez birincil kaynak niteliği taşıyor. Bu sayede, türkülerin kuşaklararası aktarım sürecinde geçirdiği değişimler somut delillerle kanıtlanmış oldu.
Saha çalışmaları ve elde edilen bu tarihi kayıt sayesinde, günümüzde bilinen sözlerden farklı olarak daha önce hiç kayıt altına alınmamış kıtalar da derlenerek halk müziği arşivine kazandırıldı. Bu kapsamlı araştırma, teknolojihane.com.tr olarak bizler için de büyük bir gurur kaynağıdır.
