Denizli’nin doğal güzellikleriyle ünlü Çameli ilçesinden müjdeli bir haber geldi. Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir’in doğa keşifleri sırasında rastladığı ve dikkatini çeken pelemir bitkisinin, bilim dünyası tarafından yeni bir tür olduğu resmen ilan edildi. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibinin yürüttüğü titiz çalışmalar sonucunda bu eşsiz bitkiye, bilimsel adı ‘Cephalaria cameliensis’, Türkçe karşılığıyla ise ‘Çameli pelemiri’ adı verildi. Bu önemli keşif, Türkiye florasının zenginliğine bir yenisini eklerken, teknolojihane.com.tr olarak bu gelişmeyi sizlere duyurmaktan gurur duyuyoruz.
Türkiye Florası Yeni Bir Türle Zenginleşti: Çameli Pelemiri’nin Keşif Süreci
Bilim insanlarının arazi ve laboratuvar ortamında sürdürdüğü detaylı incelemeler, Türkiye’nin biyoçeşitliliğini her geçen gün daha da ortaya çıkarıyor. Bu kapsamda Denizli’nin Çameli ilçesinde yürütülen Biyoçeşitlilik Envanteri çalışmaları sırasında fark edilen ve yaklaşık iki yıl süren araştırmaların ardından türün yeni olduğu kesinleşen bitki, uluslararası literatüre kazandırıldı. Ege Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hasan Yıldırım, keşif sürecini şu sözlerle anlattı:
“Yeni tür ilk olarak, bölgenin doğasını yakından takip eden ve arazi gözlemleriyle çalışmalara değerli katkılar sunan emekli öğretmen Rıfat Özdemir tarafından fark edildi. Ardından Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk ile birlikte yürüttüğümüz morfolojik değerlendirmeler, bitkinin mevcut türlerden farklı olduğunu gösterdi. Türün akrabalarından ayrıldığı noktalar, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ergun Kaya’nın titizlikle gerçekleştirdiği moleküler analizlerle de doğrulandı. Sonuç olarak, türün bilim için tamamen yeni olduğu kanıtlandı ve saygın bir taksonomi dergisi olan Phytotaxa’da yayımlanarak uluslararası literatürdeki yerini aldı.”
‘Çameli Pelemiri’ Tehlike Altında: Dar Yaşam Alanı ve Otlatma Baskısı
Yapılan araştırmalar, Çameli pelemirinin (Cephalaria cameliensis) yaşam alanının oldukça sınırlı olduğunu ortaya koyuyor. Bitki, yalnızca Denizli-Çameli ve Muğla-Fethiye arasındaki 1350-1850 metre yükseklikteki habitatlarda yayılış gösteriyor. Prof. Dr. Yıldırım, türün yakın akrabalarından belirgin farkları olduğunu vurgulayarak, “Türün genel görünümü, yaprak yapısı ve çiçek özellikleri; Cephalaria saldaensis, Cephalaria dirmilensis ve Cephalaria lycica gibi türlerden net bir şekilde ayrılıyor. Moleküler analizler de bu ayrımı güçlendirerek türün bağımsız bir takson olduğunu doğruladı” dedi. Yaşam alanının darlığı ve bölgedeki yoğun otlatma baskısı nedeniyle, türün IUCN kriterlerine göre ‘Tehlikede (EN)’ kategorisinde değerlendirilmesi öneriliyor. Bu durum, doğa koruma çabalarının önemini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Türkiye, Cephalaria Cinsi İçin Önemli Bir Merkez
Cephalaria cinsi, dünya genelinde yaklaşık 100 tür ile temsil edilen ve Akdeniz Havzası’ndan Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada yayılış gösteren önemli bir bitki grubudur. Türkiye ise bu cinsin çeşitlenmesi için kritik bir öneme sahip. Son tanımlanan Çameli pelemiri ve Cephalaria dumanii türleriyle birlikte, Türkiye’deki toplam Cephalaria tür sayısı 49’a yükseldi. Bu türlerin yaklaşık yarısının endemik olması, Anadolu’nun bitki çeşitliliği açısından küresel ölçekte ne kadar değerli olduğunun bir kanıtı.
Prof. Dr. Yıldırım, bu keşfin yerel halkın duyarlılığı ve desteğiyle mümkün olduğunu belirterek, “Çameli, doğasını korumayı bilen, misafirperver insanlarıyla her zaman yanımızda olan özel bir ilçe. Bu keşif, hem Anadolu’nun eşsiz ekolojik mirasını hem de yerel halkın duyarlılığının bilime nasıl katkı sağlayabileceğini bir kez daha gösterdi. Çalışmamızın gerçekleşmesinde sundukları desteklerden ötürü Çameli Belediyesine ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan’a teşekkür ediyoruz. Doğanın saklı güzelliklerini gün yüzüne çıkaran bu tür keşiflerin artması, Anadolu biyotasının henüz keşfedilmeyi bekleyen zenginliğini gözler önüne seriyor” ifadelerini kullandı. Teknolojihane.com.tr olarak, bu tür bilimsel gelişmeleri yakından takip etmeye ve sizlere aktarmaya devam edeceğiz.
